Uçak Üretiminde Bilinmeyen Bir Gerçek: Motorlar Kimin?

Uçak Üretiminde Bilinmeyen Bir Gerçek: Motorlar Kimin?

Pek çok kişi, dünyanın önde gelen uçak üreticileri Boeing ve Airbus'ın uçaklarında kullandıkları motorları kendilerinin üretmediğini bilmez. Aslında, bu iki dev firma dahil olmak üzere birçok uçak üreticisi, ihtiyaç duydukları motorları sektördeki özelleşmiş şirketlerden temin eder.

Küresel Uçak Motoru Pazarının Liderleri

Uçak motoru üretimi, havacılık endüstrisinin rekabetçi ve dar bir alanıdır. Pazarın büyük bir kısmı dört ana şirket tarafından paylaşılmaktadır:

· CFM International: En büyük pazar payına sahip.

· Pratt & Whitney: CFM'yi yakından takip ediyor.

· General Electric (GE): Geniş gövdeli uçak motorları pazarında güçlü bir konumda.

· Rolls-Royce: Özellikle büyük uçaklar için üretim yapıyor.

Ayrıca, Honeywell ve Williams International gibi şirketler de özel jet ve uzay sistemleri motorları üretimiyle sektörde yer alıyor.

Türkiye'deki Durum ve KAAN Örneği

Türkiye'de, TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. (TEI) gibi şirketler motor üretimine odaklanmış olsa da, Türkiye'nin milli savaş uçağı KAAN'ın prototip aşamasında Amerikan yapımı General Electric F110 motorları kullanıldı. Bu durum, "yerli ve milli" olma kavramları üzerinde tartışmalara yol açtı. Ancak, ilk prototiplerde yabancı motor kullanımı dünya çapında yaygın bir stratejidir.

Dünyadan Örnekler

· Çin: J-20 savaş uçaklarının ilk prototipleri Rus yapımı Saturn AL-41F motorlarıyla uçtu. Çin, zamanla kendi W15 motorunu geliştirerek 2023'ten itibaren kullanmaya başladı.

· İsveç: Saab-Gripen savaş uçakları, Amerikan yapımı GE F404 motorlarıyla uçuyor.

· Airbus: Avrupa ortak yapımı olan Airbus uçakları, sıklıkla ABD menşeli motorlarla donatılıyor.

Motor Üretebilen Ülkelerin Sınıflandırılması

1. Tam Kapsamlı Üreticiler: ABD, Rusya, Çin, Birleşik Krallık ve Fransa. Hem askeri hem sivil alanda gelişmiş motorlar üretiyorlar.

2. Orta Ölçekli Üreticiler: Almanya, İsveç, İtalya, Japonya ve Hindistan. Genellikle ortaklıklar yoluyla belirli motor türlerinde uzmanlaşmışlar.

3. Yeni Gelişen Üreticiler: Türkiye, İran ve Çekya. Daha sınırlı projelerle sektöre giriş yapmış durumdalar.

Sonuç

Uçak motoru üretimi, teknolojik yatırım ve uzmanlık gerektiren bir alandır. Birçok ülke, ilk aşamalarda yabancı motorlarla projelerini hayata geçirirken, uzun vadede kendi motor teknolojilerini geliştirmeye odaklanır. Türkiye de KAAN projesiyle bu sürecin bir parçası haline gelmiştir.